Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçu, Şartları ve Cezası 2025

UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇU

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu 5237 sayılı TCK'nin 188.maddesinde düzenlenmektedir. Söz konusu düzenleme aşağıdaki gibidir:

"Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve ikibin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye'de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir.

Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.

a) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, bazmorfin, sentetik kannabinoid ve türevleri, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri veya amfetamin ve türevleri olması,

b) Üçüncü fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Yukarıdaki fıkralarda gösterilen suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır.

Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. Ancak, verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.

Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır."

UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇUNUN CEZASI

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu bakımından 188. Madde kapsamında farklı fiiller için farklı cezalar öngörülmüştür. Bu cezalar şu şekilde tasnif edilebilir:

İmal, İthal veya İhraç Etme: 20 yıldan 30 yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası. (m.188/1).

Ülke İçinde Satma, Satışa Arz Etme, Başkalarına Verme, Sevk Etme, Nakletme, Depolama, Satın Alma, Kabul Etme, Bulundurma: 10 yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası. (m.188/3).

Uyuşturucu Satılan Kişinin Çocuk Olması: 15 yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası. (m.188/3).

Satılan Maddenin; Eroin, Kokain, Morfin, Bazmorfin, Sentetik Kannabinoid Ve Türevleri, Sentetik Katinon Ve Türevleri, Sentetik Opioid Ve Türevleri Veya Amfetamin Ve Türevleri Olması: Verilecek ceza yarı oranında artırılır. (m.188/4-a).

Okul, Yurt, Hastane, Kışla Veya İbadethane Gibi Tedavi, Eğitim, Askerî Ve Sosyal Amaçla Toplu Bulunulan Bina Ve Tesisler İle Bunların Varsa Çevre Duvarı, Tel Örgü Veya Benzeri Engel Veya İşaretlerle Belirlenen Sınırlarına İki Yüz Metreden Yakın Mesafe İçindeki Umumi Veya Umuma Açık Yerlerde Satış Yapılması: Verilecek ceza yarı oranında artırılır. (m.188/4-b).

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun 3 veya Daha Fazla Kişi Tarafından İşlenmesi: Verilecek ceza yarı oranında artırılır. (m.188/5).

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Bir Örgüt Faaliyeti Çerçevesinde İşlenmesi: Verilecek ceza bir kat artırılır. (m.188/5).

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun; Tabip, Diş Tabibi, Eczacı, Kimyager, Veteriner, Sağlık Memuru, Laborant, Ebe, Hemşire, Diş Teknisyeni, Hastabakıcı, Sağlık Hizmeti Veren, Kimyacılıkla Veya Ecza Ticareti İle İştigal Eden Kişi Tarafından İşlenmesi: Verilecek ceza yarı oranında artırılır. (m.188/8).

UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇU GÖREVLİ MAHKEME

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu bakımından görevli mahkeme, verilecek olan cezanın sınırları da göz önüne alındığında, ağır ceza mahkemeleridir. Görev, madde itibariyle yetki anlamına gelip ilgili davanın hangi mahkemede görüleceğine ilişkindir. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu bakımından da görevli mahkemelerin ağır ceza mahkemeleri olduğunu belirtmek gerekir.

UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇUNUNDA YETKİLİ MAHKEME

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'na göre ceza muhakemesinde genel yetkili mahkeme suçun işlendiği yer mahkemesidir. Diğer bir ifadeyle uyuşturucu veya uyarıcı madde imaline ya da ticaretine ilişkin hareket nerede gerçekleştiyse o yer mahkemesi yetkilidir. Ancak yetkili mahkemenin bu şekilde belirlenemediği hallerde şüpheli veya sanığın yakalandığı yer mahkemesi yetkili hale gelecektir. Şayet şüpheli ya da sanık yakalanamamışsa yerleşim yeri mahkemesinin, yerleşim yeri yoksa son adresinin bulunduğu yer mahkemesinin yetkisi gündeme gelecektir. Şayet bu yollarla da yetkili mahkeme belirlenemiyorsa ilk usul işleminin yapıldığı yer mahkemesi yetkili olacaktır.

UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇUNDA ETKİN PİŞMANLIK

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti bakımından, TCK kapsamında bazı suçlarda öngörüldüğü gibi etkin pişmanlık hükmü düzenlenmiştir. Etkin pişmanlık, genel hükümler kısmında olmayıp yalnızca belli suç tipleri için geçerlidir. Suç işlendikten sonra gündeme gelen etkin pişmanlık müessesesi bu yönüyle gönüllü vazgeçmeden ayrılmış olup temelde failin suçu işledikten sonra araya makulu aşan bir süre girmeden pişmanlığını bildirmesidir. Bu sayede adli birimlerin diğer suç unsurlarına ulaşması kolaylaşmaktadır. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti bakımından düzenlenen etkin pişmanlık hükmü aşağıda görüleceği üzere bazı durumlarda cezayı kaldırırken bazı durumlarda sadece cezayı indirmiştir.

5237 sayılı TCK'nin 192. Maddesinde ilgili suçlar bakımından genel bir etkin pişmanlık hükmü düzenlenmiş durumdadır. Bu düzenlemeye göre;

Suça iştirak eden ancak resmi makamlar tarafından suça dair haber alınmadan önce diğer suç ortaklarının yeri ile uyuşturucuların saklandığı yeri ilgili mercie ihbar edenler hakkında cezaya hükmolunmaz. Ancak bunun için, ya o ihbar sayesinde diğer suç ortakları yakalanmış olmalı ya da uyuşturucular ele geçirilmiş olmalıdır.

Uyuşturucu madde kullanma suçu bakımından da yukarıdaki durum geçerlidir.

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçuna yönelik haber alındıktan sonra ilgili makamlara diğer suç ortaklarının yakalanması için yardım eden kişi hakkında verilecek olan ceza, etmiş olduğu yardımın niteliğine göre indirilebilir.

Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanma, bulundurma veya temin etme suçundan dolayı kendisi hakkında soruşturma başlatılmadan önce resmi makamlara veya sağlık kuruluşlarına tedavi olmak istediğini belirtirse kişi hakkında cezaya hükmolunmaz.

YARGITAY KARARLARINA GÖRE UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇU

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu bakımından Yargıtay, suçun kullanma mı yoksa ticaret mi olduğu ayrımına yönelik bugüne kadar belli başlı bazı kriterler belirlemiştir. İlgili kriterler sayesinde işlenen suçun uyuşturucu satıcılığı mı yoksa uyuşturucu kullanımı mı olduğu yönünde etkin bir ayrım yapılabilmektedir. Yargıtay'ın geliştirmiş olduğu kriterler şu şekilde özetlenebilir:

Uyuşturucuyu Bulundurma Amacı: Yargıtay'a göre suç tipinin belirlenmesi bakımından en temel husus kişinin uyuşturucuya hangi amaçla sahip olduğudur. Şayet kişi hakkında toplanan delil ve bulgulardan (telefon konuşmaları, mesajlaşmalar, üzerinde yüklü miktar para yakalanması vs.) kişinin uyuşturucuyu sattığı yönünde bir kanı oluşuyorsa uyuşturucu ticaretine ilişkin suç oluşmuş olacaktır. Şayet kişinin üzerinde kısa vadede sadece kendi içeceği kadar uyuşturucu tespit edilmişse uyuşturucu kullanımına yönelik suç tipi gündeme gelecektir.

Uyuşturucunun Bulunduruluş Biçimi ve Bulundurulduğu Yer: Uyuşturucu kullanan kişilerin evlerinde, iş yerlerinde veya arabalarında kısa vadede kendi içecekleri kadar uyuşturucu bulundurması onların bu işin ticaretini yaptıklarını göstermez. Lakin ele geçirilen uyuşturucuların tek tip paketlenmiş olması, miktarının fazla olması ve kişinin evinden ve iş yerinden uzakta saklama (zulalama) biçiminde konulmuş olması Yargıtay'a göre kişinin uyuşturucu ticareti yaptığına dair önemli delillerdir. Bununla beraber, uyuşturucuların saklandığı yerde hassas terazi bulunması, ambalajlama malzemelerinin ele geçirilmesi gibi hususlar da kastın uyuşturucu ticareti yapmak olduğu düşüncesini kuvvetlendirir.

Uyuşturucu Maddenin Çeşit ve Miktarı: Yargıtay'a göre uyuşturucu kullanan kimse genellikle birden fazla farklı uyuşturucu maddeyi yanında bulundurur. Dolayısıyla değişik nitelikte ve farklı etkileri olan eroin, kokain, esrar ve amfetamin içeren tabletleri birlikte bulunduran sanığın bunları satmak amacıyla bulundurduğu kabul edilebilir. Bunun yanında ele geçirilen uyuşturucu maddenin miktarı da bir diğer önemli husustur. Adli Tıp Kurumu'nun ilgili raporuna göre esrar kullanan bir kişi günde 3 ila 4,5 gram arasında esrar tüketmektedir. Diğer uyuşturucu maddeler açısından da geçerli olan bu durum uyarınca şayet kişi üzerinde içeceğinden çok çok fazla uyuşturucu madde ele geçirilmişse bunları satma amacı olduğu gündeme gelebilir. Bu anlamda önemli olan, makul bir insana göre kişi üzerinde ele geçirilen uyuşturucunun kişisel kullanıma ait olup olmadığının tespitidir.

Bu 3 kriterden yola çıkılarak her somut olayın mahiyetine göre sübuta eren suçun uyuşturucu kullanımına mı yoksa uyuşturucu ticaretine mi yönelik olduğu tespit edebilir. Şayet şahısta ele geçirilen maddeler özenle ve eşit şekilde paketlenmiş, sattığı kişilerle telefon görüşmesi yapılmış, üzerinde para yakalanmış ve uyuşturucu maddeler hayatını idame ettirdiği yerden uzak bir yerde saklı bulunmuşsa kişinin uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu yönünden kastı olduğu söylenebilecektir.